عارضه‌ی زخم بستر آسیبی است که پوست و بافت زیرین آن را تجزیه می کند. این زخم زمانی ایجاد می شود که ناحیه ای از پوست تحت فشار قرار بگیرد.
نحوه ایجاد عارضه‌ی زخم بستر
زمانی که فشار زیادی به ناحیه ای از پوست در مدت زمان کوتاهی وارد شود باعث عارضه‌ی زخم بستر می شود. فشار اضافی باعث اختلال در جریان خون از طریق پوست می شود. بدون خون رسانی، پوست آسیب دیده دچار کمبود اکسیژن و مواد مغذی می شود و شروع به تجزیه شدن می کند و منجر به تشکیل زخم می شود.
چه کسانی در معرض عارضه‌ی زخم بستر هستند؟
زخم های فشاری معمولاً بر افراد مبتلا به بیماری هایی تأثیر می‌گذارند که حرکت کردن برای شان دشوار است و همچنین کسانی که محدود به دراز کشیدن روی تخت یا نشستن برای مدت طولانی هستند نیز در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
شرایطی که بر جریان خون در بدن تأثیر می گذارد، مانند دیابت نوع 2، نیز می تواند فرد را در برابر عارضه‌ی زخم بستر آسیب پذیر تر کند. سیگار اجازه می دهد تا بسیاری از مواد شیمیایی سمی به بدن حمله کنند. این ها می توانند جریان خون را محدود کرده و از بهبودی جلوگیری کنند و همچنین خطر ابتلا به زخم بستر را نیز بالا ببرند.
همچنین افراد بالای 70 سال در برابر زخم بستر آسیب پذیر هستند، زیرا احتمال بروز مشکلات حرکتی و پیری پوست در آن ها بیشتر است.
سوء تغذیه یا چاقی نیز یکی دیگر از عواملی هست که شما را در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار می دهد.
علائم زخم بستر چیست؟
بیشتر علائم عارضه‌ی زخم بستر مربوط به عفونت های باکتریایی است که یک عارضه شایع است. زخم بستر معمولا با پوست سیاه شده، لبه های قرمز و چرک شناخته می شود.
علائم عارضه‌ی زخم بستر عبارت اند از:
- پوست سیاه یا تیره
- چرک کردن محل آسیب دیده
- تب
- گرم شدن نواحی پوستی
- بوی بد
- زخم های باز که بافت یا استخوان را نمایان می کند
- لبه های قرمز
- تورم در اطراف زخم
اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشید تا با درمان های ساده تر به نتیجه برسید.
شما برای درمان می توانید به کلینیک زخم دکتر عزتی مراجعه فرمایید.
عوارض زخم بستر چیست؟
عارضه‌ی زخم بستر درمان نشده می توانند به انواع مختلفی از شرایط ثانویه منجر شوند، از جمله:
- سپسیس (از نمونه باکتری هایی هستند که می توانند به جریان خون وارد شوند)
- سلولیت (التهاب بافت بدن که باعث تورم و قرمزی می شود)
- عفونت های استخوان و مفاصل
- آبسه (مجموعه چرک)
درمان و پیشگیری از عارضه‌ی زخم بستر
بسته به شدت عارضه‌ی زخم بستر، درمان های مختلفی برای مدیریت زخم و بهبودی وجود دارد. درمان زخم بستر شامل استفاده از پانسمان ها، کرم ها و ژل هایی است که برای تسریع روند بهبود و کاهش فشار بر روی پوست طراحی شده اند. گاهی اوقات برای زخم هایی که جراحت بیشتری دارند و جدی تر هستند جراحی توصیه می شود.
برای برخی افراد، زخم فشاری یک ناراحتی است که نیاز به مراقبت های پرستاری جزئی دارد. اما همین زخم بستر برای افرادی دیگر می توانند جدی باشد و منجر به عوارض تهدید کننده ای ، مانند مسمومیت خون یا قانقاریا شوند.
همچنین در مراحل پیشرفته تر زخم ممکن است درمان هایی که پزشک برای شما در نظر می گیرد شامل موراد زیر باشد:
آنتی بیوتیک ها
دادن داروی تخریب کننده باکتری به بیماران برای درمان عفونت های ناشی از زخم بستر
دبریدمان
برداشتن هرگونه بافت آسیب دیده، عفونی یا مرده از زخم بستر برای اینکه از آسیب به سایر بافت ها جلوگیری شود.
پیوند پوست
پوشاندن ناحیه آسیب دیده با پوست سالم که بیمار سلامتی قبلی خود را به دست بیاورد.
نواحی که زخم بستر ایجاد می شود:
عارضه‌ی زخم بستر معمولاً در نواحی استخوانی بدن ایجاد می شود که این موارد عبارت اند از:
- پشت بازو ها و پا ها
- باسن
- ستون فقرات
- استخوان دنبالچه
- مچ پا
- پشت سر
- پشت زانو
- پاشنه
- پایین کمر
- تیغه های شانه
مراقبت های عارضه‌ی زخم بستر
زخم را تمیز نگه دارید
برای جلوگیری از عفونت با تمیز نگه داشتن هر گونه زخم باز ضروری است. اگر پوست هنوز شکسته نشده است، باید با آب و صابون شسته شود. زخم های باز اغلب با استفاده از آب یا سالین با هر تعویض پانسمان تمیز می شوند.
استفاده از سطوح کم فشار
افراد مبتلا به زخم بستر به تخت ها و تشک های مخصوصی نیاز دارند که به بیمار اجازه دهد با کمترین فشار دراز بکشد. دستگاه های نظارت بر آسیب های فشاری که میزان رطوبت پوست، حرکت بدن و فشار را اندازه‌گیری می‌کنند، ممکن است برای جلوگیری از زخم بستر و صدمات استفاده شوند. نمونه ای از دستگاه ها تشک های حسگر فشار هستند که روی تخت ها یا ویلچر ها قرار می گیرند.
دریافت تغذیه مناسب و آبرسانی
درست غذا خوردن، دریافت ویتامین های فراوان و هیدراته ماندن، پوست را سالم نگه می دارد. تغذیه و هیدراتاسیون نیز نقش مهمی در بهبود عارضه‌ی زخم بستر دارد. در صورت لزوم، در مورد مکمل های ویتامین و تغذیه (مانند روی، آنتی اکسیدان ها) حتما با پزشک خودتان مشورت کنید.
همچنین اگر سوءتغذیه دارید یا در معرض خطر سوء تغذیه هستید، مصرف پروتئین، مایعات و انرژی باید افزایش یابد.
بررسی روزانه
سعی کنید روزانه پوست خودتان را از نظر اینکه قرمز و یا تغییر رنگ داده باشد بررسی کنید. هرگز نواحی استخوانی را ماساژ ندهید زیرا پوست بسیار ظریف است و ممکن است که زخم شود و عفونت کند. استفاده از محصولات مرطوب کننده برای نرم نگه داشتن پوست و جلوگیری از خشکی را نیز فراموش نکنید.
جلوگیری از ابتلا به عارضه‌ی زخم بستر
نکات زیر می تواند به جلوگیری از زخم بستر کمک کند:
رفع فشار مستقیم از بهترین اقدامات برای پیشگیری از این بیماری می باشد. برای دفع فشار مستقیمی که به پوست شما وارد می شود موقعیت خود را تغییر دهید و تا حد امکان سعی کنید دائما حرکت داشته باشید همچنین اگر می توانید برای کاهش به نواحی خاص چند دقیقه بایستید و دوباره به کارتان برسید.
اگر نمی توانید حرکت کنید، از مراقب خود بخواهید که مرتباً موقعیت شما را تغییر دهد این تغییر موقعیت باید حداقل هر 2 ساعت یک بار انجام شود.
مورد دیگری که می تواند به شما در جلوگیری از زخم بستر کمک کند استفاده از تشک ها و بالشتک های مخصوص کاهش فشار می باشد.
همچنین مراقبت از پوست نیز تاثیر زیادی در جلوگیری از ایجاد زخم دارد. سعی کنید تا جایی که ممکن است پوست خودتان را با آب مرطوب نگه ندارید. از استفاده از صابون های معطر خودداری کنید زیرا این صابون ها پوست شما را بیشتر خشک می کنند و این خشکی باعث ایجاد عارضه‌ی زخم بستر می شود.
یکی دیگر از مواردی که باید رعایت کنید ان است که از استفاده از پودر تالک خودداری کنید زیرا این کار باعث خشک شدن چربی طبیعی پوست می شود، پس همیشه سعی کنید پوست خود را به خوبی مرطوب نگه دارید.
روش درمان زخم بستر یک پروسه بسیار مهم است که زیر نظر متخصص زخم انجام می‌شود. روش درمان زخم بستر در منزل، نیاز به توجه نکات بسیار مهمی دارد. زیرا ممکن است باعث ایجاد التهاب، زخم و عوارض پوستی جدی شود. در بسیاری از موارد، می‌توان با استفاده از مراقبت‌های خانگی و توصیه‌هایی که از پزشک دریافت می‌کنید، زخم بستر را به طور کامل درمان کرد. اما در صورت عدم بهبودی، لازم است در اولین فرصت ممکن به پزشک مراجعه نمایید. اما روش درمان زخم بستر در منزل چگونه است؟ علت به وجود آمدن زخم بستر چیست؟ در این مقاله ضمن پاسخ به این پرسش مهم‌ترین نکات در رابطه با درمان زخم بستر در منزل آورده شده است.
علت به وجود آمدن زخم بستر چیست؟
زخم بستر یا زخم فشاری در اثر فشار طولانی مدت به ناحیه‌ای از بدن که دارای بافت عضلانی کمتری است ایجاد می‌شود. همچنین در صورتی که قسمتی از بدن در معرض رطوبت بیش از حد مانند عرق، ادرار و مدفوع قرار داشته باشد، ممکن است دچار زخم بستر شود. این نوع از زخم‌ها معمولاً از جراحتی کوچک شروع شده و مانع از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به آن بخش می‌گردد. در نهایت، سلول‌های بخش مورد نظر می‌میرند و زخم در سطح بافت مرده گسترش پیدا کرده و به لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ می‌کند.
این زخم به دلیل بی‌تحرکی بیمار، بسیار دردناک است و روند درمان آن نیز به کندی صورت می‌گیرد. در صورتی‌که زخم بستر به موقع درمان نشود، به لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ می‌کند و در ادامه عفونت و درد‌های شدید را به همراه خواهد داشت. همچنین در بسیاری از موارد، عوارض جبران‌ناپذیری نیز ایجاد می‌گردد. در مراحل پیشرفته این بیماری، آسیب‌های جدی به روح و روان بیمار و مراقب او وارد می‌شود. به همین خاطر لازم است مراقب پیش از این موضوع در رابطه با روش درمان زخم بستر در منزل اطلاعات لازم و کافی داشته باشد.
روش درمان زخم بستر در منزل
بیشتر بیماران استراحت مطلق، سالمندان و افرادی که دچار ناتوانی حرکتی هستند، در معرض ابتلا به زخم‌های فشاری قرار دارند. مراقب این دسته از افراد باید به صورت جدی و کاملاً دقیق روش درمان زخم بستر در منزل را یاد بگیرند. با این کار، بیمار، کم‌تر دچار این زخم‌های بسیار دردناک خواهد شد. در این بخش روش درمان زخم بستر در منزل شرح داده شده است.
- روش درمان زخم بستر با تغییر موقعیت بیمار: اولین دلیلی که باعث ایجاد زخم بستر می‌شود، بی‌تحرکی بیمار است. برای درمان آن باید همواره موقعیت بیمار را تغییر دهید. این تغییر باعث کاهش فشار و استرس شده و از ایجاد زخم جلوگیری می‌کند.
- درمان زخم بستر با آب نمک: زخم بستر را با استفاده از آب شور تمیز کنید. زخم‌هایی که به درستی تمیز نشده باشند، در معرض عفونت و التهاب قرار می‌گیرند. آب نمک، پوست مرده و شل را از بین می‌برد. با استفاده از یک فنجان آب و 2 قاشق چایخوری نمک، این مخلوط را آماده نمایید؛ سپس آن را بجوشانید و بگذارید خنک شود. این آب، خواص فوق العاده‌ای در زمینه ضدعفونی کردن زخم از خود نشان می‌دهد.
- روش درمان زخم بستر با عسل: عسل خاصیت ضدعفونی داشته و استفاده از آن باعث تسکین درد و کاهش سوزش می‌شود. برای این کار لازم است مخلوطی از شکر و عسل تهیه کنید (نسبت هر یک باید کاملاً مساوی باشد). این مخلوط را به طور ضخیم بر روی زخم‌ها ریخته و آن را با پانسمان ببندید؛ این عمل را روزی یک بار انجام دهید.
- درمان زخم بستر با آلوورا: آلوورا باعث رطوبت‌رسانی به ناحیه آسیب دیده می‌شود. علاوه بر این، خاصیت بهبود و تسکین‌دهنده نیز دارد. برای استفاده از آن، آلوورا را برش داده و ژله آن را برداشته و بر روی زخم مالش دهید. این کار را تا زمانی انجام دهید که ژله به طور کامل خشک شود. در آخر یک پارچه تمیز را مرطوب کرده و ناحیه مورد نظر را تمیز کنید. این عمل را به صورت روزانه 2 تا 3 مرتبه انجام دهید.
- روش درمان زخم بستر با زردچوبه: زردچوبه خواص متعددی از جمله ضد عفونی‌کننده، آنتی اکسیدان و ضد التهابی دارد. برای استفاده از آن، ابتدا کل زخم را با آب نمک شسته و پودر زردچوبه را بر روی آن بپاشید و پانسمان کنید. این عمل را 2 تا 3 مرتبه در طول روز تکرار کنید.
- روش درمان زخم بستر با روغن نارگیل: این روغن دارای اسید‌های چرب بوده و باعث سالم نگه داشتن پوست می‌شود. روغن نارگیل را بر روی ناحیه زخم به آرامی ماساژ دهید. این کار را تا زمانی که روغن به پوست نفوذ کند دنبال کنید. مراقب باشید که به بافت زخم آسیب نرسد.
- روش درمان زخم بستر با چغندر: چغندر تأثیر شگرفی بر روی بهبود خارش و تسکین درد دارد. برای این کار لازم است آب چغندر را با مقداری عسل مخلوط کرده و آن را بر روی زخم بمالید. عسل موجب مرطوب نگهداشتن محل زخم می‌شود.
- درمان زخم بستر با پودر بچه: استفاده از این ماده، روند درمان زخم بستر را بهبود می‌بخشد. در ابتدا لازم است محل زخم را تمیز کنید، سپس زخم را به صورت کامل با پودر بچه بپوشانید. این پودر رطوبت را جذب کرده و منجر به تسریع روند بهبودی می‌شود.
پیشگیری از ایجاد زخم بستر در منزل
روش درمان زخم بستر تنها زمانی می‌تواند موثر باشد که فرد مراقب، اصولی را رعایت کند. در صورتی که مراقب فردی با ناتوانی حرکتی هستید، لازم است به طور مداوم این عمل را انجام دهید. انجام این اعمال برای تمامی افرادی که دچار ناتوانی حرکتی هستند ضروری است. رعایت این نکات تأثیر بسیار چشمگیری در پیشگیری و درمان زخم بستر دارد.
- بدن بیمار را هر 1 تا 2 ساعت در رختخواب و هر 15 دقیقه بر روی ویلچر جابه‌جا کنید.
- هنگام جابه‌جایی دقت زیادی داشته باشید؛ زیرا اصطکاک می‌تواند زخم را بدتر کند.
- از تشک‌های مخصوص و وسایل کمکی که به کاهش فشار بدن کمک می‌کند، استفاده کنید. تشک‌های کم فشار هوا و روکش‌های پوست گوسفند تا حدی می‌توانند تحریک پوست را کاهش دهند.
- اصطکاک ناشی از لیز خوردن بر روی تخت و یا صندلی، موجب بدتر شدن زخم بستر می‌شود. موقعیت بیمار را طوری قرار دهید که سر نخورد.
- پوست را تمیز و خشک نگه دارید و اگر قسمتی از بدن بیمار دچار زخم شده است، به طور مداوم آن را تمیز کنید.
- از پزشک در رابطه با تمرینات کششی سبک سؤال کنید. این کار می‌تواند به بهبود گردش خون کمک زیادی کند.
- داشتن رژیم غذایی مناسب و استفاده از ویتامین‌ها و پروتئین‌ها در ترمیم و بهبودی زخم کمک شایانی می‌کند.
- مایعات را به هیچ عنوان فراموش نکنید. نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات دیگر به هیدراسیون و گردش خون کمک می‌کند.
سخن پایانی
روش درمان زخم بستر ، نیاز به توجه جدی و مراقبت‌های اساسی دارد. برای این کار لازم است محل زخم را مرتباً چک کرده و آن را ضد عفونی نمایید. همچنین در صورتی‌که زخم بستر کوچک بوده و رشد چندانی نداشته است، از روش درمان زخم بستر در منزل استفاده کنید. در غیر اینصورت لازم است به پزشک مراجعه کرده و روند درمان را به متخصصان زخم بسپارید. دقت داشته باشید که باید برای هر اقدامی خصوصاً انجام تمرینات کششی با پزشک متخصص، مشورت‌های لازم را انجام دهید. کوچکترین غفلت ممکن است ضربات جبران‌ناپذیری به سلامت روحی و جسمی بیمار وارد کند.
